Het fenomeen leaderboards is inmiddels voor leerkrachten en docenten wel bekend. Toch wordt er nog niet zo veel gebruik van gemaakt in de klas. Waarschijnlijk omdat er vaak gedacht wordt dat leaderboards lastig zijn om bij te houden en alleen extrinsieke motivatie stimuleren. Toch hoeven deze bezwaren niet helemaal waar te zijn, als je er op een juiste manier mee weet om te gaan.

Leaderboards zijn klassementen die je in video games vaak tegenkomt. Het is een middel om competitie tussen spelers aan te zwengelen en wordt vanwege juist het competitie effect als een extrinsieke motivator beschouwt. Deze opinie gekoppeld aan risico’s bij het stimuleren van extrinsieke motivatie (alleen maar de beste willen zijn, geen oog meer hebben voor wat je wilt leren), kan je er behoorlijk van weerhouden om leaderboards in te zetten. Einde oefening?

Gezonde vorm van competitie zoeken
Nee, leaderboards zijn niet didactisch ‘eng’ of pedagogisch ‘gevaarlijk’. Het klopt dat je met een klassement een competitie-element inbouwt, maar deze competitie kan voor een speler 1) ook competitie met jezelf zijn (je eigen record verbeteren), 2) je kunt leerlingen prikkelen om bepaald, gewenst gedrag te vertonen (iets op tijd inleveren, inzet tonen) en 3) een leaderboard hoeft niet alleen maar te gaan over wie ‘het beste presteert’.

Het hangt helemaal van je eigen spelconcept af, wat er in zo`n leaderboard komt te staan!

Wil je niet alleen focus op presteren, dan maak je meerdere leaderboards, voor bijvoorbeeld samenwerken, creatieve / originele oplossingen en presentaties. Leerlingen kunnen dan zelf kiezen op welk(e) klassementen zij zich richten. Verder ligt het er maar net aan hoeveel nadruk je als spelleider op een leaderboard legt en wat voor sfeer dat in de klas oproept. Je hoeft geen overdreven aandacht aan competitie te schenken. Bedenk ook dat competitie samenwerking niet hoeft uit te sluiten. Je kunt tijdens een spelconcept in kleine teams samenwerken en tegelijkertijd tegen andere teams strijden.

Online tools om een leaderboard op te zetten
Zoek je een leaderboard voor in een korte quiz, gebruik dan Kahoot! of Quizizz. Heb je een groter spelconcept in gedachten voor een of meerdere lessen, dan zijn er twee opties. Een klassement kun je met behulp van een spreadsheet (via bijvoorbeeld Google documenten) maken. Het voordeel van een online spreadsheet is dat je de tussenstand van een klassement online op een pagina in je leeromgeving of in een blog kunt embedden. Leerlingen kunnen zo altijd de tussenstand zien, zonder dat ze per se daarvoor fysiek in de klas moeten zijn. Een andere optie is Captain Up voor je eigen gehoste WordPress site. In juli komt Captain Up (die een gratis gamification plugin voor WordPress ontwikkelt) met ‘multi-parameter leaderboards’. Wat deze functie precies inhoudt, is nog een beetje onduidelijk, maar navraag bij Captain Up levert op dat het straks mogelijk zou moeten zijn om met meerdere puntensystemen te werken. Hierdoor kun je verschillende leaderboards maken. Leerlingen melden zich via een Twitter of Facebook account aan. Via het platform van Captain Up kun je zelf alle punten per leerling bijhouden (toevoegen en desnoods aftrekken).

Op het internet zijn er voldoende mogelijkheden. Uiteraard kun je ook ‘ouderwets’ op het schoolbord een klassement maken, of via het digibord uiteraard. Hopelijk brengt je dit over een drempel heen, om dit competitie-element te benutten in je volgende spelconcept.