Het zijn al jaren een hit voor supermarkten in Nederland: voetbalplaatjes. Over een maand zitten we te kijken naar het EK zonder Oranje, maar er zullen vast wel weer veel kinderen rondlopen met een verzamelmap waarin alle elftallen bij elkaar gespaard moeten worden. Wat is dat toch met die voetbalplaatjes? En waarom geven jonge gamers honderden euro’s uit aan de ‘online versie’ hiervan: FIFA Ultimate Team. Kun je als leerkracht hier iets mee doen in de klas?

Het spelprincipe achter voetbalplaatjes
De voetbalplaatjes van de Appie zijn in feite niets anders dan plaatjes (spelers) die bij elkaar horen in verschillende categorieën of sets (elftallen). Het spel is in principe erg simpel: verzamel alle plaatjes, zodat je de setjes compleet hebt. Vanaf dit punt wordt het alleen veel spannender en onvoorspelbaar gemaakt: je weet van te voren nooit welke plaatjes je krijgt en je ontvangt ze met mondjesmaat. Misschien één of twee keer per week, als je moeder boodschappen heeft gedaan. Zo duurt het verzamelen minstens een aantal weken en bestaat er voor elk kind een zekere mate van onzekerheid: “Gaat het mij lukken om alle setjes compleet te krijgen?”

FIFA Ultimate Team
Het verzamelen van voetbalplaatjes gaat op de XBOX of Playstation het hele jaar door in FIFA Ultimate Team. Met FIFA speel je voetbal tegen andere spelers en kun je op basis van digitale voetbalkaarten je eigen droomelftal samenstellen met spelers uit bijna elke voetbalcompetitie in de wereld. Daarnaast heb je kaarten nodig om je elftal ‘gezond te houden’: conditie-, contract- en blessurekaartjes. Deze kaarten verbruik je en moet je voortdurend aanschaffen. Tot slot is er ‘chemie’ om rekening mee te houden in het elftal: spelers uit dezelfde competitie, hetzelfde land of spelers die spelen op hun eigen voorkeurspositie zorgen voor een ‘boost’. Je maakt dan meer kans om te winnen.

Waarom verzamelen?
Of je nu fysiek of online bezig bent, er zijn een aantal triggers die je doen besluiten om te spelen:

• Thema
  Je vindt het thema van de kaartjes erg leuk (als voetbal je weinig kan schelen, ga je geen voetbalplaatjes verzamelen)
• ‘Erbij willen horen’
  Als je vrienden starten met spelen en iets ‘nieuws’ aan het doen zijn, dan wil je graag aansluiten
• Endowed Progress Effect
  Je ontvangt meestal aan het begin van het spel een starterssetje dat al redelijk gevuld is en dat geeft een goed gevoel van voortuitgang boeken; vanaf dan begint ‘set completion’ op je in te werken…
• Set completion
  Als je bijna een compleet setje kaarten bij elkaar hebt verzameld, dan wil je héél graag die ene ontbrekende kaart toevoegen!

Met z’n allen op de foto
Een leuk voorbeeld van wat er in een dorp of grote wijk in de stad, georganiseerd kan worden is het zelf maken van voetbalplaatjes. Ik herinner mij een artikel op NU.nl waarin spelertjes van de plaatselijke voetbalvereniging op de foto werden gezet. Vervolgens kwamen er voetbalplaatjes met deze foto’s in omloop, te koop bij de plaatselijke bakker of fietsenmaker. Zo kon je niet alleen je eigen elftal verzamelen, maar ook alle elftallen van je eigen voetbalclub.

Hier een voorbeeld van een voetbalvereniging die samenwerking zocht met een supermarkt.

Verzamelen in de klas?
Ook leerkrachten en docenten kunnen volgens mij wel iets met het stichten van verzamelwoede.

Op basis van een thema (bijvoorbeeld voetbal, striphelden of iets anders) kun je een kaartspel bedenken dat in de klas gespeeld kan worden. Dus een echt kaartspel, zoals kwartet of pesten. Je klas laat je tijdens jouw lessen kaarten verzamelen om het spel te kunnen spelen.

Een aantal slimme tips:

• Introduceren
  Het eerste pakje kaarten is voor elke speler gratis, er zit simpele uitleg bij en daarna zijn de eerste paar pakjes gemakkelijk om te verdienen
• Laten wennen
  Zorg dat er een noodzaak is voor leerlingen om regelmatig kaarten te verdienen, zodat dit een gewoonte wordt
• Differentiëren
  Zorg voor zwakkere en sterkere kaarten: vaak leer je als speler het spel spelen met zwakkere kaarten en ga je sterkere kaarten ‘ontdekken’, leuk vinden en er behoefte aan krijgen
• Schaarste creëren
  Sommige kaarten zijn heel erg bijzonder en dán zorg je ervoor dat er heel weinig van deze kaarten beschikbaar zijn… mwuhahahaaaa!
• Ruilmomenten regelen
  Fijn voor de verzamelaars en vaak worden leerlingen er alleen maar fanatieker door…

Aan de slag!
Zoals je hebt gelezen zitten er heel wat prikkels verborgen in het laten verzamelen van kaarten. Ook kun je als leerkracht of docent ontzettend veel lol beleven aan het maken van je eigen kaartspel.

Het kaartspel hoeft niet per se educatief van aard te zijn. Je kunt het verdienen van kaarten zien als een extra beloning, die je kunt koppelen aan gewenst doelgedrag in de klas: inzet tijdens lessen, op tijd iets inleveren, goed samenwerken enz. De kaarten kun je koppelen aan een lessenreeks of een nieuw project.

Tot slot: Productietips
Plan van te voren voldoende tijd in om je kaartspel te maken. Start met een testversie. Begin gewoon simpel, met kaartjes die je in Word kunt vormgeven. Druk ze af op stevig A4 papier. Lamineren komt later. Ga met het spel aan de gang.

Op basis van de eerste paar reacties van je leerlingen kun je het spel aanpassen. Daarna kun je de kaarten nog mooier maken qua vormgeving. Mission Start kan je met de vormgeving helemaal gratis helpen. Vraag het aan Sem.