Dit voorjaar kwamen de eerste commerciële Virtual Reality sets uit. Het jaar 2016 moet de doorbraak van VR worden. Maar… gaat dit ook gebeuren? Wat kun je er als docent mee in de klas en is het de aanschaf van zo`n set eigenlijk al wel waard?

Het potentieel van VR
Virtual Reality biedt mogelijkheden om dingen te ontdekken in een virtuele werkelijkheid, waar je kunt experimenteren zonder dat dit gevolgen heeft voor de echte wereld. Net als in games mag je gerust fout maken en daar kun je alleen maar van leren. Maar Virtual Reality onderscheidt zich juist van console en PC games door een nieuwe manier van beleving: je komt als persoon zelf in de virtuele werkelijkheid te staan, waarmee je kunt interacteren. Je doet zowel kennis als vaardigheden op, in een veilige virtuele omgeving, waarbij de software je direct feedback geeft en waar allerlei game elementen (storytelling, keuze- en bewegingsvrijheid) aan toegevoegd kunnen worden om het leerproces te stimuleren.

Een paar gebruiksvoorbeelden
Wat zou het mooi zijn als je bij het vak Aardrijkskunde topografie kunt leren door steden op andere continenten te ontdekken. Via al bestaande apps als Google Maps en Google Earth. Vroeger was het alleen maar rijtjes stampen, zonder dat je als leerling ook maar enig beeld bij al die steden had. Bij een vak als Biologie kunnen thema’s als het menselijk lichaam, genen en ecosystemen prachtig geïllustreerd worden. Het begrijpen van chemische reacties bij Scheikunde wordt gemakkelijker met visuele ondersteuning. Hoewel je hier niet per se VR voor nodig hebt, kunnen praktische leeractiviteiten, zoals het ontleden van een kikker of het doen van chemische proefjes, virtueel steeds opnieuw uitgevoerd worden. Ook hier geldt: vergeet niet dat je in een virtuele omgeving staat en daar helemaal in op gaat. Het leren spreken van een taal, zoals Frans, kan spannender en misschien ook effectiever gemaakt worden door de speler in de juiste context te plaatsen. Een opdracht om idioom en zinsbouw te trainen kan dan zijn: “Allez à la boulangerie et achetez trois pains.” Je stapt vervolgens bij de bakker in Frankrijk naar binnen. De spraakherkenning staat aan. De bakker kijkt je aan en dan is het podium aan jou… Mais oui!

Digital field trips
Ambassadeur Tobias Staaby refereerde in zijn keynote op Dé Gamification Conferentie (2016) in Groningen aan de term ‘digital field trips’. Video games maken het mogelijk om in de echte of in een andere wereld te stappen om vervolgens (binnen of buiten de betreffende game) kennis, vaardigheden en attitude te trainen. Zo is het ook voor Virtual Reality. Op dit moment is het vooral nog grasduinen, rondwandelen, objecten bekijken. Er is nog weinig software beschikbaar om niet alleen rond te wandelen en je ogen uit te kijken, maar ook om in diezelfde virtuele werkelijkheid te interacteren met de omgeving zodat er een diepere gameplay ontstaat. Met andere woorden: er bestaan nog geen ‘Sim City, Skyrim of Planet Coaster VR’. Mijn verwachting is wel dat dit soort VR varianten op bestaande digitale games gaan komen.

Update: een van de weinige uitzonderingen is Project Cars VR.

Hardware
Je kunt momenteel kiezen uit een aantal VR sets (Oculus Rift, HTC Vive, Playstation VR) of je smartphone gebruiken in een kartonnen brillendrager, zoals Google Cardboard of de 3D Viewer met lezen (te koop bij de Action). Van deze keuze hangt af welke apps en eventuele games je kunt gebruiken.

Voorlopige conclusie en advies
Voor met name het basis- en voortgezet onderwijs zie ik veel potentie in VR en uiteindelijk ook in alle onderwijssectoren.

In het PO en VO worden generieke vakdomeinen behandeld waar gemakkelijk apps en games aan gekoppeld kunnen worden, die sowieso al voor het grote publiek worden geproduceerd en snel op de markt zullen verschijnen. In het middelbaar beroepsonderwijs en hoger onderwijs wordt het lastiger wanneer het gaat om zeer specifieke kennis en vaardigheden die getraind moeten worden. Dit is hetzelfde probleem dat zich manifesteert bij digitale spelconcepten: voor een te specifieke markt zijn er nauwelijks oplossingen beschikbaar. De huidige catalogus met VR apps en games is nog zeker niet toereikend voor alle docenten.

Ik adviseer echter niet om als school of docent te gaan wachten. In tegendeel! Met een beperkte investering heb je al degelijke apparatuur in huis om mee te experimenteren. VR is ook even wennen, dus benut de tijd om zo`n bril op te zetten en door de virtuele werkelijkheid rond te lopen. Bekijk van te voren goed welke apps en games beschikbaar zijn. Zie je een of meerdere software titels die je zou kunnen koppelen aan je leerinhoud, dan staat niets je in de weg om alvast met VR aan de slag te gaan.

Ook leuk: VR in combinatie met een andere technologische ontwikkeling, op het gebied van robotica: drones.

Het is verstandig om te starten met een goedkope VR bril. De eerste generatie VR sets zal in 2017 worden opgevolgd door verbeterde versies en een dikkere catalogus aan apps en games.