Vanmiddag was ik op training bij basisschool De Doelakkers in Hilvarenbeek om kennis te maken met een nieuw fenomeen in het (basis)onderwijs: bewegend leren. Wat blijkt, het is een mooi concept waar scholen hun eigen invulling aan kunnen geven en daarbij (on)bewust ook gebruik maken van gamification!

Bewegend leren – the basics
Kinderen zitten over het algemeen vrij passief in de klas, terwijl zij van nature heel bewegelijk zijn. Je zou deze behoefte juist kunnen proberen te benutten om ze te motiveren voor het leren en ook beter te laten leren. Met bewegend leren kunnen er verschillende doelen worden nagestreefd, volgens Erno Mijland:

• Bewegen om het pedagogisch klimaat in de klas te versterken
• Bewegen tijdens het leren, om het leren effectief te ondersteunen
• Bewegen rondom het leren, als energizer / concentratie oefening tussendoor
• Bewegen om gunstige randvoorwaarden voor leren te creëren (betere conditie van kinderen)

Voorbeelden van bewegend leren: iedere schooldag met je klas 1km hardlopen in het park, bewegingsoefeningen bij het (hoofd)rekenen of spellen van woorden, een tikspel op het schoolplein waarbij getallen gevormd moeten worden. Levend ganzenbord, een QR code quiz dwars de school heen… hé, dit kennen we ergens van!

Als je in bewegend leren gebruikt maakt van speelse werkvormen en spelconcepten, dan is er meteen een link met gamification. Inderdaad… hoe gemakkelijk kan het eigenlijk zijn?

Is er al bewijs dat het werkt?
Omdat bewegend leren nog vrij nieuw is, vind je nog niet veel wetenschappelijk onderzoek over dit onderwerp. Wel is bijvoorbeeld de Rijksuniversiteit Groningen bezig met longitudinaal onderzoek (drie jaar in totaal), waarbij bewegend leren als interventie wordt ingezet in de klas en effecten op leerprestaties frequent gemeten worden.

Uit nieuwsgierigheid heb ik even in de Hattie-lijst gekeken naar mogelijke onderdelen die met bewegend leren te maken hebben en (boven)gemiddeld scoren qua effect op leerprestaties:

• Outdoor/adventure programma’s
• Spelprogramma’s
• Concentratie, volharding, betrokkenheid

Overigens is er al onderzoek gedaan en zijn de eerste onderzoeksresultaten veelbelovend.

Twee vrienden
Wat je zowel bij gamification als bij bewegend leren héél bewust en nauwkeurig doet is kijken naar de behoefte van je leerlingen om daar vervolgens slim op in te spelen. Daar zit een duidelijk raakvlak. Ik noem het een klik.

Hoewel bij gamification niet per se het accent op (fysiek) bewegen hoeft te liggen, zie je in elke game dat er acties uitgevoerd moeten worden. Door van deze acties fysieke activiteiten te maken (bijvoorbeeld rennen, tikken, iets doorgeven aan een andere leerling) sluit je direct aan op bewegend leren. Aan de andere kant betekent bewegend leren niet dat je altijd per se een spelconcept of extra prikkels moet gebruiken, bijvoorbeeld wanneer kinderen een bepaalde bewegingsactiviteit van zichzelf al hartstikke leuk vinden. Dan voegen extra game elementen waarschijnlijk niets toe.

Wanneer zijn twee vrienden het sterkst samen? Als ze elkaar weten aan te vullen! Zo zit het precies met bewegend leren en gamification: Lekker ermee aan de slag en combineren als het zin heeft.