Bekwaam in gamification en bewegend leren?
In de Fontys Master Leren en Innoveren en minor Kind, Leren en Media is er steeds meer aandacht voor gamification en bewegend leren. Voor studenten, maar ook opleidingsdocenten die met deze didactische fenomenen aan de slag willen gaan, is het goed om eens stil te staan bij alle aspecten ervan waar je je als onderwijsprofessional op kunt ontwikkelen.
Word jij de king of queen van gamification en bewegend leren?
SBL Competentie model
Als aspirant eindbaas is dit model handig voor je om te leren kennen. Het is ook nog eens het vertrekpunt van deze blog.
Sinds 2006 gelden er bekwaamheidseisen voor leerkrachten en docenten, middels de Wet op de beroepen in het onderwijs (de wet BIO) en het Besluit bekwaamheidseisen Onderwijspersoneel. Het doel hiervan wordt op de site van de Onderwijscoöperatie verwoord: “Met deze eisen kunnen leraren zelf zicht op hun bekwaamheid hebben en blijven houden en hun ontwikkelingen goed afstemmen met hun collega’s en op het beleid van hun school.” De voormalige Stichting Beroepskwaliteit Leraren (SBL) en ander onderwijspersoneel heeft destijds een model ontwikkeld waarin competenties van een leraar gebaseerd zijn op de verschillende rollen die de onderwijsprofessional heeft en de verschillende situaties waarin hij/zij terecht kan komen.
Competentie: dé definitie graag?
In de literatuur is er helaas geen eenduidigheid over het begrip ‘competentie’. In het Engels kom je twee vertalingen tegen (competence en competency) die verschillende betekenissen hebben. Op de discussie of competentie gebaseerd is op kennis en vaardigheden of juist gedrag ga ik nu niet verder in.
Gamification
Het gebruik maken van game elementen in toepassing buiten (video) games is sinds Foursquare (wie kent deze app nog?) bekend geworden onder de noemer ‘gamification’ en uit de VS overgewaaid naar Europa. Het toepassen van gamification in het onderwijs heeft in de afgelopen jaren meer aandacht gekregen, mede door technologische vooruitgang en digitalisering van onze samenleving, maar ook door de roep om hervorming van het onderwijssysteem (door curricula en leerinhoud te herontwerpen) door innovators en early adopters werkzaam in het onderwijsveld.
Als je je als leerkracht of docent wilt professionaliseren in gamification, dan kunnen we het SBL competentiemodel op maat proberen te maken. De tabel hieronder is een aanzet hiertoe.
| Competentie | Indicator | Specifiek |
|---|---|---|
| Interpersoonlijk | De rol van spelleider en coach beoefenen | Leerlingen aanmoedigen te (blijven) spelen en ze leren als betekenisvol te laten ervaren |
| Pedagogisch | Zorgen voor een veilige leeromgeving | Leerlingen leren samenwerken, aan fair-play doen in competitieve spelsituaties |
| Vakinhoudelijk en didactisch | Repertoire aan fysieke, digitale, blended en hybride spelconcepten paraat hebben | In staat zijn om het potentieel van het type spelconcept optimaal te benutten; een match tussen leer- en speldoelen te realiseren |
| Organisatorisch | Spelregels flexibel toepassen en tempo bewaken | In staat zijn om spelregels aan te passen; tempo in het spel te houden indien nodig |
| Samenwerken in het team | Met collega’s afstemmen en delen van good practices | Uitwisselen (in het schoolteam en netwerken daarbuiten) van spelconcepten die effectief blijken te zijn |
| Samenwerken met omgeving | Voorlichting geven, verantwoorden en ontwikkelen | In staat zijn om met anderen de toegevoegde waarde van spelconcepten te vergroten |
| Reflectie en ontwikkeling | Persoonlijke leerdoelen opstellen en reflecteren op eigen groei | Eigen aandachts- en ontwikkelingspunten benoemen; continu verbeteren |
Ik wil graag opmerken dat ongericht spelen in de ontwikkeling van (met name jonge) kinderen ook belangrijk is.
Bewegend leren
In het onderwijs is bewegend leren een nog tamelijk nieuw begrip. Als je bewegend leren gaat definiëren, dan kom je uit op de werkwoorden ‘bewegen’ en ‘leren’. Bewegend leren is een combinatie van bewegen en leren, waarbij de voordelen van bewegen worden benut in het leerproces van leerlingen. Soms gaat het om verbetering van concentratie, motivatie in de les en soms gaat het om het effectiever leren door erbij (gericht) te bewegen.
Als je je als leerkracht of docent wilt professionaliseren in bewegend leren, dan kunnen we het SBL competentiemodel op maat proberen te maken. De tabel hieronder is een aanzet hiertoe.
| Competentie | Indicator | Specifiek |
|---|---|---|
| Interpersoonlijk | Leiding geven tijdens bewegingssituaties | Bewegen van leerlingen binnen en buiten de klas tijdens het leerproces |
| Pedagogisch | Zorgen voor een veilige leeromgeving | Niet alleen pedagogisch-klimaat, maar ook veilige bewegingssituaties in de fysieke ruimte |
| Vakinhoudelijk en didactisch | Werkvormen paraat hebben en inhoudelijke koppeling met het vak maken | Bewegend leren inzetten om concentratie en motivatie te verhogen en/of het leerproces vakinhoudelijk te ondersteunen |
| Organisatorisch | Bewegingssituaties ordelijk en taakgericht houden | Zorgen voor structuur in de opdracht en de uitvoering; bewaken dat het bewegen bijdraagt aan de (leer)doelen van de activiteit |
| Samenwerken in het team | Met collega’s afstemmen en delen van good practices | Uitwisselen (in het schoolteam en netwerken daarbuiten) van activiteiten die effectief blijken te zijn |
| Samenwerken met omgeving | Voorlichting geven, verantwoorden en ontwikkelen | In staat zijn om met anderen de toegevoegde waarde van bewegend leren te vergroten |
| Reflectie en ontwikkeling | Persoonlijke leerdoelen opstellen en reflecteren op eigen groei | Eigen aandachts- en ontwikkelingspunten benoemen; continu verbeteren |
Hulp bij professionalisering
Voor zowel gamification als bewegend leren is er veel vraag naar het vakinhoudelijk en didactisch aspect (het uitwisselen van werkvormen, ideeën etc.). Hier kunnen online groepen en communities prima in voorzien. Uiteraard zijn ook andere vormen heel goed mogelijk, zoals het volgen van een training, intervisie met collega’s en een POP traject.
Aan de slag!
Wil je meer weten over bewegend leren (voorbeelden zien, vragen stellen etc.), wordt dan lid van de Facebookgroep Bewegend Leren. Voor gamification kun je op Mission Start terecht voor onze blogs, good practices, tips en tricks, maar je kunt ook de studieboeken Gamification in de klas (2014) en Gids voor gamification (2016) aanschaffen. Op onze conferentie kun je workshops volgen.